Zorg jij dat verkleden een feestje blijft?

lid is verkleed als astronaut

Een spel wordt nog magischer als je het inkleedt. Een toneeltje met je takploeg om het verhaal in te leiden, inclusief verkleedoutfit: superleuk.

Er zijn onschuldige verkleedoutfits – zoals een tijger, heks of broodrooster – en minder onschuldige. Wanneer je beslist je te verkleden als iemand van een andere huidskleur of met een andere culturele achtergrond dan de jouwe, bijvoorbeeld. Of wanneer het personage dat je koos minder fijne herinneringen naar boven haalt bij iemand.

Verkleedkleren kunnen kwetsend of aanstootgevend zijn. Maar wanneer dan? Soms is de grens duidelijk, andere keren is het antwoord minder simpel. Vaak sta je er gewoon niet bij stil dat je iemand voor de borst stoot of verdrietig maakt. Wel kan je dat proberen te voorkomen.

Wanneer kwets ik dan iemand?

De verkleedpartijtjes die voor opschudding zorgen, zijn vaak die waar (culturele) stereotypen worden gebruikt. Denk maar aan het zwart schminken van je gezicht om een persoon van kleur na te doen (de zogenaamde blackface) of het dragen van een kimono. Een mens of identiteit is eigenlijk geen 'kostuum'. En misschien hoorde je al van de term culturele toe-eigening of cultural appropriation (de Engelse vertaling die ook vaak wordt gebruikt). Dat is het overnemen of gebruiken van elementen of klederdracht van een bepaalde cultuur, zonder erkenning te geven aan de makers en hun geschiedenis. Vaak is hier ook sprake van een machtsverhouding of onderdrukking. Een geschiedenis die niet zo fraai was, dus.

Wil je hier meer bewust mee omgaan? We helpen je op weg.

Aan de slag met Google

Gelukkig zijn Google en Wikipedia helemaal gratis. Waar werd het symbool, ritueel of kenmerk van je tenue voor het eerst gebruikt? Werd dit door scouts, Belgen of Europeanen ‘verzonnen’, of haalden we onze inspiratie elders? En als je outfit niets met symboliek te maken heeft, is er een andere manier hoe die zou kunnen kwetsen?

Erkenning en inzicht

Nu je – na een Google-avontuurtje – het verhaal achter bepaalde gebruiken kent, kan je nagaan of je het volledige verhaal mee hebt gekregen in de geschiedenisles. Denk maar aan de hele discussie rond Zwarte Piet: eigenlijk kwam het (terechte) bezwaar pas recent, zonder dat liefhebbers van de traditie slechte bedoelingen hadden. Niet onlogisch, want we leerden zelf de minder mooie kantjes van het verhaal pas later kennen. Hoe dan ook kunnen we alsnog toegeven dat er iets rammelt, en ons aanpassen op een manier die wel goed voelt voor iedereen.

Wat is de meerwaarde?

Over veel tradities, rituelen en symbolen denken we niet meer na. We doen of gebruiken ze omdat we het gewoon zijn. Dat betekent niet automatisch dat ze ‘slecht’ zijn, maar het is goed om eens stil te staan bij bepaalde inkledingen of bepaalde tradities. Vervolgens kan je nagaan of ze daadwerkelijk een meerwaarde hebben.

Een stukje geschiedenis…

Wist je dat veel van de technieken, rituelen, symbolen en tradities van scouting gebaseerd zijn op die van Native Americans, Zuid-Afrikaanse Zulu-collectieven en Indiase stamvolkeren? Dat klinkt misschien wel cool, maar het wordt een stuk minder mooi als je kijkt naar het verhaal erachter. West-Europa - dus ook België - heeft een onfraai koloniaal verleden, waar we bovendien maar weinig over leren in onze geschiedenislessen. Gelukkig kunnen we samen tot inzichten komen, de geschiedenis alsnog erkennen en even stilstaan bij onze eigen (geleende) tradities.

Je zou die inspiratie kunnen benoemen als een compliment. Maar als je weet dat die volkeren op hun beurt hun eigen gebruiken, taal en tradities overboord moesten smijten en zich moesten aanpassen aan de Westerse cultuur, voelt dat niet juist. Een deel van de missie van Scouts en Gidsen Vlaanderen roept op om op te komen voor een rechtvaardige wereld. Het erkennen van onze eigen gebreken is daar ook een deel van.

Reputatie Baden-Powell

Naar aanleiding van een wereldwijde antiracisme-beweging, kwamen op een bepaald moment ook verschillende figuren in opspraak. Figuren die we vereerden, maar bij wie we nu in antiracistisch oogpunt vraagtekens zetten. Waaronder ook de oprichter van scouting, Baden-Powell.

Van onwetendheid naar nieuw inzicht, dus. Scouts en Gidsen Vlaanderen oordeelt dat die kritische vraagstelling terecht is. We vinden het dan ook juist om over het beeld van Baden-Powell te reflecteren. Stap 1 is onze oprichter in een juist historisch perspectief voor te stellen naar leden en leiding.

Ben je geholpen met deze info?