Messen: aankoop en onderhoud

Messen slijpen

Een flesje openen, een stuk sjortouw afsnijden, een vervelende splinter verwijderen: een doorwinterde scout of gids haalt op bovenstaande heikele momenten wel eens het zakmes boven. Maar dat wil uiteraard niet zeggen dat je een mes op zak móet hebben. Je hoeft geen mes te bezitten om goed aan scouting te kunnen doen. Voor wie er zich toch aan waagt, vestigen we hier de aandacht op hoe je een mes kan kiezen en hoe je het het best onderhoudt…

Onderhoud

De meeste messen zijn van staallegering gemaakt. Staal is een combinatie van ijzer met maximum 2% koolstof. Dit staal wordt gelegeerd met andere elementen om het specifieke eigenschappen te geven. Het soort staal bepaalt of je mes roest of niet, of het mes lang scherp blijft of juist vlug bot is, of het mes gemakkelijk te slijpen is en of je er speciaal slijpgrief voor nodig hebt.

Het beste onderhoud is uiteraard preventie. Als je je mes altijd proper en droog houdt, zal het niet roesten. Berg je mes dan ook het liefst op in een foedraal. Als je het lange tijd niet gebruikt, vet je het licht in met vet of zuurvrije vaseline.

Gebruik

De beweegbare delen van het mes of van de “multitool” zijn heel kwetsbaar en vooral heel moeilijk te herstellen. Gebruik dus nooit je mes om dingen los te wrikken of iets te draaien. Op die manier breng je dikwijls onherstelbare schade toe.

gebruik messen

Slijpen

Als je het enkel gebruikt om in de juiste materialen te snijden, dan zal je mes langer scherp blijven. Maar onvermijdelijk zal elk mes na verloop van tijd bot worden. Dan wordt het tijd om je mes te slijpen. Om je mes te slijpen kan je tussen de 0,50 en 200 euro uitgeven. Slijpen kan je namelijk zowel met een simpel blad schuurpapier als met een supergesofi stikeerde slijpset. Afhankelijk van het soort mes gebruik je een andere slijpmethode (zie verder).

Aankoop

Het ideale mes bestaat niet. Het gaat erom het mes te vinden dat het beste past bij de leeftijd van de gebruiker en het beoogde doel. Wij geven hier een paar mogelijkheden mee:

messen slissen en afgerond mes

Eerstejaars jonggiver/scheepsmakker

Opinel vouwmes met een beuken handvat en afgerond lemmet. Dit mes heeft dus geen punt en een veiligheidsring.
Dit mes met v-vormslijping en gewoon staal kan je uitstekend zelf scherpen met een fijn schuurpapier. Om het mes aan beide kanten onder dezelfde hoek te slijpen, leg je het best het midden van je duim tegen de rug van het mes tijdens het slijpen. Trek nu in een slijpende beweging het lemmet over het schuurpapier. Tel het aantal bewegingen en herhaal ze langs de andere zijde van het lemmet.
Als je lemmet roestvlekken begint te vertonen, dan kan je het ook slissen. Gebruik daarvoor slispapier (heel fijn schuurpapier). Je kan slispapier ook gebruiken om je mes af te werken (nog scherper te maken) na het slijpen met fijn schuurpapier.

Tweede- of derdejaars jonggiver/scheepsmakker

Opinel Inox of Zwitsers zakmes. Deze messen gaan niet roesten en vragen dus minder onderhoud dan een stalen mes. De Opinel heeft meestal een vergrendelingsring, helaas mankeert dit soms aan het Zwitsers zakmes. Bij het Zwitsers zakmes mag je niet overdrijven met het aantal functies. Omdat roestvrij staal veel harder is dan gewoon koolstofstaal stappen we hier over naar een slijpsteen.
Bij aankoop van een slijpsteen moet je wel vragen of het een olie- of watersteen betreft. Olie gebruik je als smeermiddel op de oliesteen. Water op de watersteen. Omgekeerd is uit den boze, het zou je slijpsteen beschadigen.  
Het slijpen gebeurt op dezelfde manier als met schuurpapier. Gebruik wel voldoende smeermiddel, zo gaat je steen langer mee. Probeer ook het volledig oppervlak van de steen te gebruiken, zodat hij vlak blijft en hol komt te staan.

messen tweedejaars en slijpsteen
multitool en diamant slijper

Gidsen/(zee)verkenners

Je hobby’s breiden uit en je kerft niet enkel meer in takjes op jongiverkamp. Je verplaatst je meer en vlugger en de Multitool is een ideaal gereedschapsmes om een klein mankementje aan je brommer of fiets te herstellen. Sommige Multitool-merken geven levenslange garantie.
De volgende stap in het slijpen van een mes is de diamantsteen. Dat is een onverslijtbaar plaatje dat bedekt is met kunstdiamant. Als je dit bij het slijpen voldoende smeert met water, gaat het levenslang mee.
De foto’s zijn een voorbeeld van een diamanten slijpsteen met twee grofheden.

Jin/loodsen en leiding

Als je al enige jaren in het bezit bent van een aantal messen die je vaak gebruikt, dan kan je overwegen om een nog beter mes te kopen.
Ben je actief in het klim- en speleomilieu, dan is een éénhandsmes misschien iets voor jou?

Ben je een scout of gids die op kamp zijn mes voor van alles en nog wat gebruikt, van het brandhout maken tot de biefstuk snijden, dan is een zwaarder mes of zwaarder vouwmes een idee.

eenhandsmes en vouwmes

Speciale slijpsetjes

Naast deze slijpmethoden bestaan er ook nog andere methodes, zoals de leren riem voor scheermessen en de slijpstaaf voor het aanscherpen van keukenmessen. Maar dat is een ander verhaal…

Ben je geholpen met deze info?