Grenzen aanvoelen en aangeven

Scouts is de plek bij uitstek waar leden en leiding hun grenzen verleggen. Maar de scouts moet ook een veilig nest zijn voor iedereen. Waar iedereen zichzelf kan blijven en kan groeien. Daarbij is het belangrijk dat iedereen in de groep grenzen durft aan te geven. Ja, dat is ook durven, want voor sommigen is dat heel lastig.

Zeggen dat iets te veel of te spannend is, aangeven dat je iets niet wil doen, iemand vertellen dat wat die doet niet fijn is… Niet simpel! Het is belangrijk om een groep te zijn waar iedereen zich veilig genoeg voelt om nee te zeggen.

Wat zijn grenzen?

Er zijn verschillende soorten grenzen: fysieke (lichamelijke), mentale en emotionele. Waar die liggen, verschilt van persoon tot persoon. Ook de context en de omstandigheden zijn belangrijk.

Let op dat je de grenzen van een ander niet enkel door je eigen bril bekijkt. Iedereen heeft eigen, persoonlijke grenzen. Als je twijfelt of iemand misschien over een grens gaat, mag je er gerust naar vragen. Voor sommigen of in sommige situatie zijn er drempels om je grenzen aan te geven: je bevriest, je durft niet omdat dit als lid toch wel extra spannend is, je bent bang voor de reactie van anderen… Probeer daar altijd rekening mee te houden.

Hoe schat je grenzen in?

Er zijn 6 parameters die je helpen inschatten of ieders grenzen gerespecteerd worden in een bepaalde situatie.

1. Wederzijdse toestemming

Is er hier duidelijke wederzijdse toestemming? En beleven alle partijen er plezier aan?

Heeft iedereen met volle bewustzijn hun akkoord kunnen geven? Dit kan moeilijk zijn om in te schatten. Toestemming wordt vaak non-verbaal gegeven en kan in de loop van het contact veranderen of zelfs ophouden.

2. Vrijwilligheid

Is er in deze situatie sprake van enige mate van dwang, druk of beloning? Willen beide partijen dit echt uit zichzelf?

3. Gelijkwaardigheid

Zijn beide partijen gelijkwaardig aan elkaar? (Denk aan leeftijd, ontwikkelingsniveau, gezagsrelatie...)

Bekijk per situatie of er in de interactie voldoende gelijkwaardigheid is om het overwicht van de ene op de andere uit te sluiten. Bijvoorbeeld, is toezicht bij douchende achtjarigen nog wel gepast?

4. Leeftijd of ontwikkeling

Is het gedrag gepast binnen de leeftijd en ontwikkeling volgens onderzoek? (Er zijn uiteraard verschillen tussen kapoenen en givers, of leiding en welpen.)

Denk bijvoorbeeld aan bedplassen, naaktlopen, op de schoot kruipen, aan de geslachtsdelen wriemelen, taalgebruik...

Meer weten over de leefwereld? Ga naar Mijn tak en duik in de leefwereld van elke tak!

5. Context

Stoort het gedrag niemand en wordt de privacy gerespecteerd?

Zijn er bijvoorbeeld omstaanders die niet betrokken (willen) zijn maar wel een impact ondervinden?

6. Zelfrespect

Is het zelfrespect van de betrokkenen in gevaar? Gaat niemand spijt hebben? Of imagoschade oplopen?

Is de persoon oké met het eigen gedrag en de eigen keuzes?

Hoe geef je grenzen aan?

Je grens is bereikt, of je voelt dat je er dichtbij komt. Hoe bescherm je jezelf? Of hoe kom je op voor iemand anders wanneer je voelt dat de situatie te ver gaat?

Het is niet altijd eenvoudig om met woorden duidelijk te maken wanneer iets over je grens gaat. Soms is ‘stop’ zeggen een grote uitdaging. De lichaamstaal van iemand zegt vaak al veel. Daarom is het belangrijk om hier als (mede-)leiding aandacht voor te hebben. Laat die voelsprieten maar werken!

Er zijn een aantal manieren om het elkaar gemakkelijker te maken om je grenzen aan te geven.

Gebruik het comfort-stretch-paniekmodel uit de methodiek NESTkreten.
Vraag of iedereen het plan ziet zitten en kijk hierbij goed naar non-verbale signalen (gesloten houding, schuifelen, geen oogcontact maken…). Zie je iemand twijfelen, spreek die dan even aan, weg van de groep.
Active reviewing: je kan je enthousiasme of twijfels tonen door een aantal vingers op te steken. Veel vingers betekent ‘ik zie het keihard zitten’, weinig vingers betekent ‘ik zie het helemaal niet zitten’. Je kan eerst iedereen de ogen laten sluiten, zodat niemand zich zorgen hoeft te maken over groepsdruk.