Ecometer

Polypropyleentouw gebruiken om te sjorren, heeft zo z’n voordelen. Maar er bestaan ook vooroordelen over. Hieronder lees je waarom die niet kloppen. 

Vooroordeel 1: “Natuurvezeltouw als sisal is milieuvriendelijker.” 

Niet waar. Omdat natuurvezel niet zo lang meegaat, werd er heel wat roofbouw gepleegd om aan de stijgende vraag naar natuurvezel te voldoen. Bovendien is er door een schimmelziekte een tekort aan agave, een plant die niet alleen gebruikt wordt om er sisal van te maken, maar ook tequila.

Vooroordeel 2: “Natuurvezeltouw is goedkoper.”
Ook niet waar. Bij aankoop is polypropyleentouw inderdaad duurder, maar het gaat veel langer mee, minstens tien jaar. Sisal is gemiddeld na anderhalf kamp versleten. Ploeg Technieken werkt al vanaf ongeveer 1985 met kunststoftouwwerk en sommige eindjes van die tijd gaan nog steeds mee. Straf! 

Voordelen van polypropyleentouw en het gebruik ervan:

• Meer info over polyprop en sisal: https://www.scoutsengidsenvlaanderen.be/technieken-databank/polypropyleen-splijtvezel
• Hoe rol je sjortouw best op? https://www.scoutsengidsenvlaanderen.be/technieken-databank/sjortouw-oprollen-1
• Hoe brand je sjortouw correct af? https://www.scoutsengidsenvlaanderen.be/technieken-databank/sjortouw-afbranden-0

Sjorhout zoals wij dat in België kennen, is over het algemeen naaldhout. De beste soort is ‘Epesia’ (fijnspar of Picea Abies), een snelgroeiende soort met rechte stam en dunne schors die je overal in de Ardennen ziet groeien.

Je hebt zowel binnenlandse als buitenlandse (voornamelijk Scandinavisch) Epesia. In het Noorden groeit het hout langzamer wegens minder zon en daardoor is het harder, dunner en sterker, maar ook duurder.

Tip: Koop nooit “Douglas” (Douglasspar of Pseudotsuga menziesii). Die is te herkennen aan de dikke schors. Pas gekapt (dus nat) is dit hout heel zwaar, na het drogen verrassend licht en zwak.

Meer informatie over sjorhout vind je terug op de techniekenpagina’s:

• Hoe bewaar je sjorthout? https://www.scoutsengidsenvlaanderen.be/technieken/sjorhout-bewaren
• Sjorhout kopen, bewerken en bewaren: https://www.scoutsengidsenvlaanderen.be/technieken/sjorhout-kopen-bewerken-en-bewaren 

Hoe meer je sorteert, hoe beter de recyclage zal verlopen. En sorteren, dat kan je leren. 

Kijk hier de algemeen geldende sorteerregels na.

Tip: Hang tekeningen of voorbeelden op je afvalbak, zodat ook leden snel en juist kunnen sorteren. Op www.betersorteren.be kan je een visuele sorteergids vinden. Dit kan je uiteraard ook toepassen in je lokalen.

Niets is zaliger dan je grote boodschap doen terwijl je uitkijkt op een prachtige vallei. En die frisse bries tussen je billen krijg je er gratis bij. Maar je behoefte doen in een bos is niet altijd even duurzaam. Daarom enkele tips and tricks: 

• Voorzie een zakje om het wc-afval in te werpen. Niet biologisch afbreekbaar wc-papier, rolletjes, maandverband, tampons, horen niet thuis in een gat in de grond. 
• Je mag enkel hudo’s graven waar het is toegelaten. Informeer je dus op voorhand bij de eigenaar van het terrein over waar je die wil en mag graven.
• Gebruik liefst steeds ecologisch geproduceerd en biologisch afbreekbaar wc-papier. Die herken je aan de afbreekbare labels.
  • TÜV Austria - OK Compost
    Dit betekent dat ze 110 % biologisch afbreekbaar zijn en gecomposteerd kunnen worden. 
  • FSC
    Aanmaakblokjes voor de kachel, haard of BBQ en huishoud- en wc-rollen dragen het FSC-label. De houtvezel en het papier komen uit 110 % verantwoord beheerde bossen en niet uit illegale boskap.
  • Der Blaue Engel
    Dit label op de verpakkingen van huishoudrollen en toiletpapier garandeert dat ze geen chloor of kleurstoffen bevatten en dat ze voor 100 % uit gerecycleerd papier bestaan.
• Zorg ervoor dat je toiletpapier ecologisch is en niet gekleurd noch geparfumeerd. 
• Giet geen chloorproducten of bleekwater in de hudo. Gooi er gewoon elke halve dag een laagje zand over om onaangename geurtjes tegen te gaan. 
• Bouw jullie hudo ver genoeg van waterwegen. Zo kan de aarde alles genoeg filteren voor het goedje in de beek sijpelt. Zet je hudo ook niet te dicht bij een veld met graan, tarwe, maïs … Dit beschadigt de gewassen.
• Bewaar je wc-rollen steeds op een droge, veilige plaats zodat ze niet vuil worden en ze niet nutteloos weggegooid worden. Tip: in een kookpot met deksel.
• Zorg ervoor dat putten die je niet (meer) gebruikt niet in “doorgaande wegen” liggen en dat ze duidelijk gemarkeerd zijn. Gooi na het kamp alle putten en putjes goed terug dicht. Je bespaart er de paarden en koeien op de wei wellicht een gebroken poot mee.

Via www.opkamp.be vind je heel wat extra info over hoe je kan omgaan met afval op een weide. 

Bereken op voorhand welke hoeveelheden je nodig hebt voor het aantal personen dat deelneemt aan je activiteit en koop niet meer of niet minder. Voor op kamp kan je handige recepten met hoeveelheden vinden op www.kokenopkamp.be.

In verpakkingsvrije winkels kan je de exacte hoeveelheden kopen die je nodig hebt en vermijd je bovendien ook de verpakking. Voorzie dan wel zelf potten om je etenswaren in te bewaren. 

Een koel(e)ruimte is een must om vlees, kaas, verse melk, bereid voedsel en boter te bewaren. Toch heb je niet altijd een echte koelkast nodig. Een koele ruimte, zoals een kelder of een koelkoffer kunnen heel wat producten vers houden.

Zowel de zon als de wind kan koeling brengen. Van deze natuurelementen kan je gebruikmaken voor de constructie van ecologische koelsystemen: een koelkast op zonne-energie,  een koeling laten draaien op een gasfles, waterkoeling (een riviertje aan jullie kampterrein? Zet daar alvast wat producten in koud) en de koelput (één taak: graven!). 

Heb je geen koelruimte? Vermijd dan om producten die snel bederven mee te brengen naar de verblijfplaats. Hou het bij droge voeding en conserven. Toch vlees, vis of zuivel op het menu? Koop deze producten best ter plaatse en zo kort mogelijk voor de bereiding.

Hou er rekening mee dat 7°C het absolute maximum is om voedsel koel te houden. Sommige producten zoals vleesbereidingen, gehakt en verse vis moet je in een nog lagere temperatuur bewaren, maximum 4°C.

Meer informatie over hoe je voedsel best bewaart vind je op www.opkamp.be. 

1. Stappen

2. Trappen

3. Openbaar vervoer

4. Personenwagen

Het STOP-principe staat voor zoveel mogelijk Stappen, Trappen, het Openbaar vervoer gebruiken en pas in laatste instantie de Personenwagen inzetten. Probeer dus met je hele groep vooral het stappen en trappen te stimuleren en verplaats jezelf zoveel mogelijk te voet of met de fiets. Wil je berekenen hoeveel je verplaatsing uitstoot? Neem dan een kijkje op ecopassenger.org. 

Duurzaam vervoer op buitenlands kamp is een goed idee. Ga dus liefst niet met het vliegtuig op kamp. Wist je dat een retourtje van Brussel naar Singapore evenveel CO2 uitstoot als een jaar lang vlees eten: 3,3 ton? Jullie gaan dan misschien niet naar Singapore, door niet te vliegen spaar je de planeet en het geeft je kamp ook een scoutesker, avontuurlijker tintje. 

Met een gehuurde bus neem je bijvoorbeeld meer gerief mee (tenten, foerage, je kan messen, zagen en bijlen meenemen in tegenstelling tot het vliegtuig ...), zetten ze je af waar je écht moet zijn, ben je flexibeler en is er meer groepsgevoel. En ook: een bus is goedkoper én toch ecologischer.

Met de trein en de bus kan je zelfs een tussenstop maken en meerdere landen of steden ontdekken. Minder is Meer, zo lijkt het. Je kan bovendien van je reis echt een spel maken, wat moeilijker is op een vliegtuig.

Wist je dat … 

• er een app ‘Rail Planner’ bestaat waarmee je alle treinen in Europa kan opzoeken? Zo kan je gemakkelijk een buitenlands kamp met de trein plannen en ter plekke alternatieve oplossingen zoeken. De app werkt namelijk ook offline. 
• de NMBS je kan verder helpen in het organiseren van je internationale treinreis als groep? Neem ook eens een kijkje op de website van NMBS Internationaal.
• er verschillende bedrijven zijn die busreizen coördineren? Zo kan de bus die jullie afzet op jullie kampplaats in Slovenië een stadje verder de volgende scoutsgroep oppikken om weer mee naar België te nemen. Zo sparen jullie geld uit én rijden er geen lege bussen rond. Check buitenlandskamp.be om zo’n gedeelde busreis te plannen. 
• lange reizen met het openbaar vervoer absoluut niet saai hoeven te zijn? Pas jullie lievelingsspelletjes aan jullie omgeving aan en geef ze een heel nieuwe dimensie!
• de trein je sneller vanuit Brussel naar een andere Europese stad brengt dan je denkt? De website thetrainline.com weet zo'n dingen. Neem ook eens een kijkje op de website van raileurope.com en flixbus.be om goedkope bus- en treintickets te scoren.

Draag zorg voor je oude broodzakken. Ze kunnen nog goed van pas komen: om je vuur mee aan te steken, om kleine voorwerpen in te verzamelen, of om ze terug mee naar de bakker te nemen voor het volgende brood.

Ook allerhande plastic potjes kunnen handig van pas komen tijdens het winkelen. Koop dit zeker niet nieuw, maar hergebruik bijvoorbeeld grote potten of ijsdozen. Ook kan je bij je lokale slager vragen om potjes van (vlees)salades bij te houden voor jouw groep.

Drinkbaar water gebruiken voor waterspelletjes, douchen, afwas … werkt verspilling in de hand en kan duur uitvallen. Regenwater is een duurzame en goedkope optie. Maar hoe doe je dat?

• Regenwater kan je opvangen in tonnen of bidons die je specifiek voor regenwater reserveert. Belangrijk is dat je deze bidons of tonnen markeert, zodat dit water niet per ongeluk gedronken wordt.
• Installeer aan het begin van het kamp een regenwaterton voor waterspelletjes.

Daarnaast zijn er nog heel wat manieren om waterspelletjes duurzamer te maken. Gebruik bijvoorbeeld in plaats van (water)ballonnen eens spuitjes of sponzen. Zo bespaar je heel wat water en afval uit. Je kan de sponzen nog leuker maken door ze aan te kopen in verschillende kleuren, in repen te knippen en met een elastiekje samen te binden

Flessenwater is in geïndustrialiseerde landen niet zuiverder of gezonder dan kraantjeswater. Kraantjeswater wordt continu gecontroleerd op de aanwezigheid van 61 chemische stoffen en zware metalen én op diens biologische zuiverheid. Uit een test van Test Aankoop bleek zelfs dat één op de vier merken flessenwater niet geschikt is voor dagelijkse consumptie vanwege het te hoge fluor-, sulfaat- en/of natriumgehalte (bron: www.gezondleven.be).

Bovendien bestaat de kans dat flessenwater eens geopend te veel bacteriën bevat. Flessen zouden daarom eens geopend bewaard moeten worden bij 4°C en mogen niet langer dan 24 uur bewaard worden. Aan leidingwater wordt een minieme hoeveelheid chloor (maximaal 0.25 mg/l) toegevoegd om te beletten dat ziektekiemen door het water verspreid worden. Dit is heel weinig en niet schadelijk voor de gezondheid.

Daarnaast is leidingwater 50 tot 200 keer goedkoper dan flessenwater. Ook jullie kampbudget zal jullie dus dankbaar zijn!

Kortom, ga voor kraantjeswater. Zorg ervoor dat:

• elk lid zijn eigen drinkfles mee heeft;
• een flessenborstel en natriumbicarbonaat (zuiveringszout) mee zijn op kamp om drinkflessen mee te poetsen en ongewenste geurtjes te verdrijven;
• je bidons kan vullen bij de boer.

Er zijn zoveel voordelen aan een vegetarische maaltijd op kamp dat het bijna stom zou zijn om het niet te doen. Plantaardig eten blijft veel langer goed (extra belangrijk tijdens oververhitte zomers) en kan een pak goedkoper zijn. Probeer eens jullie gehakt te vervangen door sojabrokken of seitan. Sojabrokken zijn droogvoeding en zijn heel licht dus, gemakkelijk mee te nemen. Even laten weken in warm water met wat smaakmakers (kruiden, sojasaus, tomatenconcentraat …) en zo de chili- of spaghettisaus in. Nog wat lekkere groentjes en eventueel wat bonen, kikkererwten, linzen of champignons voor extra proteïnen erbij en je hebt een heerlijke, voedzame én goedkope maaltijd.

Helemaal zonder vleesvervangers kan uiteraard ook. Wat dacht je van een driekleurenpastadag? Pasta pesto, pasta arrabiata en pasta met kaassaus (en stiekem wat prei).

Vandaag kiezen heel wat jongeren voor een flexitarisch dieet. Volgens cijfers van EVA vzw geeft één op de drie Belgen aan wekelijks minstens één dag vegetarisch te eten. Bovendien wil vier op de tien vleeseters in de toekomst minder vlees eten. Het is dus belangrijk om niet enkel voor de rasechte vegetariërs of vegans een lekkere maaltijd zonder vlees te voorzien, maar ook voor al diegenen die willen flexitarisch eten.

Jouw groep toch niet overtuigd van een vegetarisch menu? Ook dan zijn er heel wat (kleinere) stappen te maken:

• Kies eerder voor gevogelte in plaats van rundsvlees. Voor gevogelte kan het aantal broeikasgassen tot wel 90% lager zijn dan van rundsvlees.
• Vervang de helft van het vlees door andere proteïnes.
• Ga voor één vegetarische (of vegan) maaltijd per dag.
• Probeer voor één volledig dag vegetarische (of vegan) maaltijden te voorzien.
• Haal je vlees bij je lokale boer. Op boerzaam.be vind je boeren in de buurt van je kampterrein.

Geen betere manier om vleeseters te overtuigen eens vegetarisch te eten dan een heerlijke maaltijd op tafel toveren. Tegenwoordig zijn er heel wat lekkere vegetarische alternatieven in de supermarkten te vinden. Probeer het eens volledig om te gooien en start bij het ontwikkelen van de recepten vanuit een plantaardige proteïne in plaats van telkens alternatieven te zoeken.

Zoek je inspiratie? Die vind je bij EVA vzw en de website van Koken op kamp.

Drie redenen om op jouw kamp lokale voeding te voorzien:

• Goed voor de planeet! Je eet meer duurzame en lokale producten op kamp.
• Gezellig! Korteketen-producenten en jeugdgroepen gaan in dialoog en versterken zo het wederzijds begrip en delen nieuwe praktische kennis.
• Minder afval! Lokale producenten vinden nieuwe klanten en doordat ze hun teeltplannen en productie kunnen aanpassen aan de jeugdbewegingen in de buurt beperken ze voedseloverschotten.
• Fair! En dat alles aan een faire prijs.

Dankzij Boerzaam vind je als jeugdbeweging de weg naar een lokale duurzame boer om je kamp te verlekkeren met gezond voedsel, recht van het veld. Via hun website vind je lokale boeren en aanbieders waar je producten kan bestellen voor je kamp.

Maak dus voor je op kamp vertrekt tijd om lokale boeren, slagers en bakkers te contacteren. Maak met hen concrete afspraken over hoeveelheden, levermogelijkheden en hoeveelheidskortingen. Wie weet kan je zelfs afspreken om met de leden een bezoek te brengen aan de koeien, te helpen met de oogst, brood te leren bakken of nog zoveel meer.

Als je graag in de natuur speelt en vertoeft, dan is het belangrijk dat je die ook respecteert. Drinkflessen, gamellen, reiskoffers, recyclage en tentenverhuur zijn woorden die menig scout bekend in de oren zullen klinken. Maar hoe ga je nu net dat stapje verder?  

Algemene informatie voor een milieuvriendelijk kamp
Op opkamp.be vind je een schat aan tips en suggesties. Bekijk de verschillende thema’s om te ontdekken hoe je best de afvalhoek inricht of op welke manier je het kampvuur energiezuinig kan maken.

Ook kapoenen, welpen en kabouters meekrijgen over het thema milieu? Op de website van Bos+ vind je heel wat spelletjes over en in de natuur.

Daarnaast is er op onze website heel wat informatie te vinden over milieuvriendelijk op (buitenlands) kamp gaan:

• Ecologisch kamperen
• Ecologisch op buitenlands kamp

Afvalvrij winkelen

Het aantal afvalvrije winkels stijgt. Vaak kan je op voorhand reeds een online bestelling plaatsen en ter plekke afhalen. Daarnaast kan je gerust winkeliers aanspreken of je met je eigen zakken en potjes mag komen boodschappen doen.

Ecologisch koken

Op de website van Koken op kamp vind je heel wat tips terug over duurzaam koken. Van seizoensgroenten, lokale producten tot bio en afvalvrij. Lees zeker ook de tips over vegetarische alternatieven.

De omgekeerde piramide: de piraminder

Laat je bij het uitwerken van je kamp en de activiteiten inspireren door de de Piraminder: een vijfstappenplan voor bewuste en/of niet-aankopen. De vijf stappen die je kan doornemen in je beslissingsproces:

1. Gebruik wat je al hebt
2. Deel of ruil
3. Tweedehands
4. Maak
5. Koop

Verkleedkleren of inkleding nodig voor je kampthema? Koop die aan via tweedehandswinkels of huur ze bij de kringloopwinkel. Of maak je materialen en producten zelf. Dat is meteen een leuke uitdaging of activiteit!

Tip: Geef je leden een extra uitdaging en laat hen een douche bouwen met zonnewarmte, een opvangbassin maken voor regenwater of een koelingsysteem met invloed van zon, water en wind. Organiseer een zero waste day (een hele dag zonder verpakkingen) of een zero energy day (koken op houtvuur in plaats van elektriciteit of gas te gebruiken. Maak eens zelf zeep en filter je eigen water. Coole activiteiten en meteen ook milieuvriendelijk!

Jullie hebben waarschijnlijk groepsleiding, takleiding, materiaalmeesters, een verantwoordelijke voor de bar, iemand die de centjes beheert … maar hebben jullie ook al eens aan een duurzaamheidsverantwoordelijke gedacht? Als je echt wil werken aan duurzaamheid binnen je groep is het handig als er een voortrekker is, iemand die geëngageerd is om dit thema op zich te nemen en daar tijd voor wil vrijmaken. Die kan aan de hand van de Ecometer de eigen groep evalueren en de leiding en leden warm maken voor verbetering. De ecologieverantwoordelijke kan zich ook kenbaar maken bij de DC’s of op de sociale media van de groep, zodat ouders, leden, leiding, buren ... met ideeën deze persoon kunnen aanspreken.

Op de website en de Facebookpagina van ploeg Ecologie zijn er heel veel tips en leuke ideeën van andere groepen te vinden. Vragen? Stuur een mail naar ploeg Ecologie.

Niets zo zonde als een lekkende of slecht gesloten kraan! Op een jaar tijd kan uit een lekkende kraan 2.000 tot zelfs 35.000 liter verloren gaan. Meestal is dat te wijten aan een versleten kraanleertje (ook dichtingsring, maar vooral joint genoemd). Je hoeft dus niet per se een nieuwe kraan te kopen, maar kijk of je de joint kan vervangen. Kan je de kraan niet meteen herstellen? Zet er dan een emmer onder.

Nog beter is gebruikmaken van een drukknop of sensor op de kranen. Zo worden niet enkel lekken vermeden, maar wordt ook meteen het watergebruik begrensd. Je kan ook werken met een drukknop met twee standen: één die snel genoeg stopt om snel je handen te wassen en een tweede om net een drinkbus vullen. Wedden dat er heel wat minder waterverbruik zal zijn? Ook op douches kan je een drukknop bevestigen om watermisbruik te beperken.

Het doet goed om eens iets echt tastbaar te doen om deze wereld een betere ecoplek te maken. Steek dus de handen uit de mouwen, mogelijkheden genoeg: Operatie Proper (zwerfvuil rapen samen met Mooimakers), op Dag van de Natuur (eind november), werken in een natuurreservaat van Natuurpunt ...

Zelf een opruimactie organiseren? Hoor eens bij de gemeente, zij zijn vaak heel blij dat je de openbare ruimte wil opruimen. Ze kunnen je voorzien van materiaal (eventueel samen met Mooimakers) of voorzien achteraf een afvalophaling.

Wil je graag zelf een boomplantactie organiseren? Op de website van Bos+ vind je hier heel wat info over. Je kan er zelfs spades ontlenen als je het groots ziet, of een verkleedpak van een boom!

Honger naar meer groene acties? Neem eens een kijkje op Milieu | JNM.

Hangt aan de uitgang van jullie lokaal een checklist op voordat de laatste persoon het lokaal verlaat? Zijn de branddeuren en ramen gesloten? De kranen dicht? Kluis op slot? Lichten uit? En is de verwarming stopgezet?

Veel scoutslokalen blijven doorheen de week ongebruikt. Het is dus handig om in de thermostaat automatisch in te stellen dat de verwarming een uurtje voor de start van de activiteit aanspringt en ook weer stopt voor het einde van de activiteit. Zo vermijd je overbodige verwarming.

Zoek ook eens uit waar jullie veel warmte verliezen. Kies bijvoorbeeld voor tochtstrips aan deuren en radiatorfolie om warmteverlies te beperken. Radiatorfolie aan de muur reflecteert de uitgestraalde warmte van de radiator terug het gebouw in. Radiatorfolie die op de radiator zelf wordt aangebracht, zorgt ervoor dat er überhaupt geen warmte richting de muur uitgestraald wordt. Ook CV-leidingen kan je omwikkelen met een speciale aluminiumfolie (bandagefolie) of met kunststof isolatiebuizen. Gemiddeld genomen kan je zo 3 m³ aardgas per strekkende meter leiding isolatie besparen.

Radiatorfolie kan je in de meeste doe-het-zelf-winkels kopen en er bestaan ook premies voor. Luister eens bij de gemeente of doe een groepsaankoop met andere jeugdbewegingen uit de buurt.

Drinkwater is beperkt aanwezig en vraagt dure zuiveringsbehandeling. Voor elk klein plasje een volle spoelbak drinkwater doorspoelen zou zonde zijn. Elke keer dat we dat doen, verdwijnt er makkelijk zes liter water in de afvoer. Oudere toiletten gebruiken zelfs negen liter per spoelbeurt.

Ga je verbouwen of zet je een nieuwbouw? Denk eens na over het gebruik van regenwater of zuinige toiletten. Behalve voor het toilet kan je ook buiten een regenwaterkraantje voorzien voor speelwater.

Geen geld vrij voor verbouwingen of huur je een lokaal van de gemeente of parochie?

Je kan heel wat besparen op je waterverbruik door een fles of baksteen in het waterreservoir van je toilet te leggen. Zo kan er minder water in de spoelbak en verbruik je bij elke spoelbeurt vanzelf minder. Dit zorgt voor een mooie besparing op je waterrekening én minder verspilling, zonder de werking van je toilet te hinderen.

Hoe doe je dit concreet? Vul een lege plastic fles met water. Doe er wat steentjes of knikkers in om de fles te verzwaren. Haal ook zeker het etiket van de fles, want door de papiervlokken kan je toilet blokkeren. Open de spoelbak van het toilet. Meestal kan je het deksel van het waterreservoir gewoon optillen, soms zit het vast met een schroef. Plaats de fles niet in de volle spoelbak. Trek het toilet even door en plaats de fles in het lege reservoir terwijl het zich opnieuw vult. Leg het deksel weer op het waterreservoir en klaar.

Opgelet: check vooraleer je deze tip uitvoert met je lokaabeheerder (indien van toepassing) of dit is toegelaten!

Vervang de verlichting in het lokaal door ledverlichting, want daarmee kan je flink besparen. Een ledlamp is 90% zuiniger dan een gloeilamp en 85% zuiniger dan een halogeenlamp. Bovendien gaat led 7,5 keer zo lang mee. Het is dus zeker een investering die zichzelf terugbetaalt.

Doe je aanpassingen aan de elektriciteit? Implementeer dan meteen bewegingssensoren. Op die manier blijven lampen niet onnodig aan wanneer de lokalen verlaten worden of zijn. Ook voor de buitenverlichting komen bewegingssensoren van pas, bijvoorbeeld om dieven op een afstand te houden.

Tip: Geen idee hoe je hieraan begint? Steek je licht eens op bij de materiaalleiding of bij één van de ouders!

De prijs is hetzelfde als gewone stroom, maar je steunt wél energieproductie met minder impact op het milieu. Via www.mijngroenestroom.be zie je het verschil tussen de verschillende leveranciers van groene stroom, zodat je bewust de best mogelijke keuze kan maken.

Wist je trouwens dat er al verschillende scoutsgroepen zonnepanelen hebben op hun lokalen, of mobiele zonnepanelen die ook nog eens mee kunnen op kamp? Check bijvoorbeeld zonopwielen.be. 

Kan het ook met wat minder (is meer!) materiaal voor je spel? Hergebruik papier als je kaartjes wil maken, knutsel met afvalmateriaal ... De mogelijkheden zijn eindeloos! 

Vettige spelen gepland? Gebruik dan een ‘puur natuur’ moddersoep. Ook modder, gras, zand, aardappelschillen, vieze goedjes die over tijd zijn, … kan je tot een smurrie toveren. En wat met waterspelletjes? Gebruik sponzen in plaats van ballonnen. Waterpret gegarandeerd!  

Vertrek je op kamp? Is het dan écht een goed idee om te investeren in goedkoop, plastic speelgoed zoals opblaasdieren die het einde van het kamp niet halen? Denk met je groepsraad na over welk spelmateriaal jullie graag willen gebruiken en koop een stevige en duurzame variant. Zet er het logo van je groep op en draag er samen zorg voor. Uiteindelijk is het veel beter voor de portemonnee. De Banier heeft een uitgebreid aanbod en je krijgt er zelfs nog eens korting ook.

Deurpompen of deurdrangers zorgen ervoor dat de deur niet blijft open staan. Zo blijft de warmte binnen en de koude buiten. Wil je de deur toch open kunnen laten staan, kies dan een model dat een stand heeft waarin de deur kan blijven open staan, bijvoorbeeld als een hele groep naar binnen of buiten moet, of als het zomer is. Bijkomend zorgt het gebruik van deurpompen  voor een duurzamer gebruik van deuren: doordat er een veer in het systeem zit, gaan deuren zacht open en dicht en kunnen ze niet dichtgegooid worden, waardoor zowel deur als slot langer meegaan.

Al die krokante sokken en T-shirts die na het kamp bij geen enkele kapoen of jonggiver een belletje doen rinkelen, maar nog perfect bruikbaar zijn, kunnen een ander kind nog gelukkig maken. Neem ze mee naar huis, stop ze in de was en geef ze aan de dichtstbijzijnde kringloopwinkel, vluchtelingenorganisatie of kledingcontainer. Misschien is er wel een lokaal initiatief in de buurt van jullie lokaal? 

Een hoofdschakelaar maakt het gemakkelijk om alle lichten die eventueel nog branden in verschillende ruimtes uit te schakelen zonder dat je een volledige toer door je lokaal moet doen. Dit is iets waarvoor je best een elektricien inschakelt, want het vraagt wat aanpassing in de elektriciteitskast. Met een contactor zorg je ervoor dat de stroom onderbroken wordt naar de kringen die je wenst. Besturing van de verwarming of een koelkast kan je daarvan uitsluiten zodat die niet ongewenst mee uitgeschakeld worden. 

Indien praktisch haalbaar vraag je om een schakelaar te installeren buiten de elektriciteitskast, wat het gebruiksgemak verhoogt.

In veel lokalen worden nog energieslurpende apparaten gebruikt. Die apparaten zorgen voor een hoge energierekening en hebben een grote impact op het klimaat. Wanneer je die apparaten vervangt door nieuwe, kies je best voor de meest energiezuinige optie. 

Nieuwe apparaten kan je eenvoudig vergelijken met het energielabel. Dat geeft aan hoe zuinig en milieuvriendelijk een apparaat is. Kies er eentje met een laag energieverbruik, te herkennen aan energielabel A++ of A+++. Opgelet: vaak wordt ten onrechte gedacht dat een apparaat met label A of A+ ook al heel zuinig is. Dat klopt niet bij koelkasten, vriezers, vaatwassers en wasmachines: daar is A+ tegenwoordig zelfs het minst goede label op de markt.

Kies voor ledverlichting. Met ledlampen kan je flink op je energiefactuur besparen: ze verbruiken 85% minder stroom dan gloeilampen en 75% minder dan halogeen. Vervang alle peertjes en spotjes in huis door led, ook als ze nog werken. Dat is goed voor het milieu én je hebt een ledlamp al snel terugverdiend.

Tips: 

• Koop een apparaat op maat: is die koelcel wel echt nodig? Een kleinere koelkast verbruikt vaak minder energie.
• Gebruik elk apparaat efficiënt: als je het apparaat niet gebruikt, trek je de stekker uit.
• Lever oude apparaten in bij het gemeentelijk afvalstation voor hergebruik van de materialen.

Ongetwijfeld een van de tips met de minste inspanning en kosten: probeer zoveel mogelijk met de fiets naar de scouts te komen. Stimuleer de leidingsploeg en leden door kleine dingen:

• Voorzie een deftige fietsenstalling (waar jullie ook nog eens jullie creatieve kant kunnen laten zien door bijvoorbeeld een prachtige sjorconstructie te gebruiken als fietsenstalling)
• Zorg bij het begin en einde van de vergadering voor veiligheidscontrole aan de ingang en de straat. Zo leg je de drempel nog lager bij ouders om hun kinderen met de fiets te laten komen.

Ook om sneller op een andere locatie te geraken tijdens jullie vergadering is de fiets ideaal. En … het is ook nog eens gezond! 

Materiaal nodig dat je waarschijnlijk (voorlopig) niet meer dan één keer nodig hebt? Hoor eens rond bij groepen in je buurt of zij jullie groep kunnen verder helpen. Zo kopen jullie niet onnodig extra spullen aan.

Bekijk het ook even andersom: hebben jullie bepaalde zaken die jullie te huur of te leen kunnen zetten? Plaats het zeker op jullie website en eventueel in de Facebookgroep van Scouts en Gidsen Vlaanderen.

Minder evident, maar het proberen waard: zijn er bepaalde (nieuwe) groepen of verenigingen die een (nieuw) lokaal zoeken? Wie weet komen jullie samen tot een oplossing om jullie lokalen te delen. Je zorgt niet enkel voor een positief effect op vlak van ecologie, maar je bespaart ook nog eens veel kosten. 

Je lokaal tijdelijk verhuren kan uiteraard ook. Dat kan gaan van een eenmalig evenement tot een weekend of zelfs een kamp van een andere jeugdbeweging. 

Door de veggie en vegan optie op je evenement goedkoper te maken dan de vleesoptie, zijn mensen vaker geneigd om voor vegetarisch of veganistisch te kiezen. Als meer mensen kiezen voor een vlees- en visloze portie kan je grotere hoeveelheden kopen en zo de kosten beter drukken. Bovendien betekent dit een lagere ecologische voetafdruk voor je evenement. Hoera!  

Maar hoe doe je dat nu? Is vegetarisch niet altijd duur? 

Helemaal niet! Het hangt er allemaal vanaf wat je kookt. Wil je kosten drukken, ga dan niet voor de duurdere vleesvervangers, maar kijk eens rond in goedkopere supermarkten voor grote zakken met veggieballetjes. Helemaal goedkoop zijn sojabrokken, die koop je droog en laat je weken of je kan ze gewoon mengen in de saus. Ideaal voor chili sin carne of spaghetti “bolognaise”. Zonder vleesvervanger kan uiteraard ook, zoals een lekkere curry met veel groenten, chili met bonen, spaghetti met versgemaakte peterseliepesto van die ene keer dat jullie kookploeg weer veel te veel peterselie gekocht had …

Inspiratieloos? Kijk eens op de site van Koken op kamp en EVA vzw of klamp je lokale ecologieheld aan.

Al snel schaden we onze biotoop met te luide muziek. Geluidsoverlast is nefast voor dieren, en al zeker tijdens het broedseizoen. Het Departement Omgeving hanteert de volgende geluidsrichtlijnen in landelijk gebied (park, bos, verblijfsrecreatie …): 

• Overdag: 40 dB
• ‘s Avonds: 35 dB
• ’s Nachts: 30 dB

Zeker in het broedseizoen (15 maart tot 30 juni) brengt dit extra veel schade toe. Probeer rumoer te vermijden in deze periode, want dit heeft een groot effect op de broedkansen van onze lieve diertjes. 

Rockconcerten, grote fuiven en discotheken overschrijden al snel de norm van 95 dB. Muziek die stiller is dan 85 dB vind je vaak in een praatcafé of restaurant waar de muziek louter als achtergrond dient. Kortom, al snel overschrijd je de grens. Wees dus voorzichtig met het organiseren van luidruchtige evenementen.

Sperziebonen, broccoli, bloemkool, courgette, tomaten, aardbeien en sinaasappels liggen het hele jaar door in de supermarkt. Door import en nieuwe teelt- en bewaarmethoden kunnen we er elk seizoen van smullen. Toch is het beter om sla in de winter over te slaan en te kiezen voor pompoen. Seizoensproducten zijn namelijk lekker vers, groeien in je eigen omgeving en zitten boordevol voedingsstoffen en vitamines. Daarnaast is het vaak ook goedkoper en het is vooral veel minder belastend voor het milieu. Door voedsel te produceren en te consumeren binnen een straal van 20 km kan heel wat vervuilend wegtransport achterwege blijven. Bovendien investeer je in de lokale economie. Check eens een seizoenskalender en de website van Boerzaam.

Kies voor de scouteske aanpak en plaats wat robuuste palen in de grond met dwarsbalken waar de fietsen tegen kunnen staan en eventueel met slot errond vastgezet kunnen worden. Ook dranghekken kan je gebruiken als fietsenstalling. Deze kan je vaak bij de gemeente aanvragen voor je evenement.

En waarom de fietsers niet belonen? Dat kan op allerlei manieren, zoals gratis gebruik van de vestiaire voor een rugzak of jas of een gratis drankjeton. 

Ondanks dat je je best doet om voedseloverschotten te vermijden, heb je het vaak toch aan je been: je hebt nog eten over. Simpel! Geef overschotjes mee in herbruikbare potjes. Vermeld in de uitnodiging dat restjes van het eetfestijn op het einde van de avond zullen worden uitgedeeld aan iedereen die een eigen potje meebrengt. Vraag er desnoods nog een klein centje voor, zo verhoog je meteen de winst van je event. Maak er daarnaast een gewoonte van om steeds een potje mee te nemen naar eetfestijnen en moedig je vrienden aan om dit ook te doen.

Denk bij het organiseren van het evenement of het weekend en kamp al na over wat je zal doen met overschotten. Droge voeding kan je natuurlijk in je eigen lokaal in een gesloten voorraadkast bewaren, maar dat geldt niet voor alle voeding. Enkele tips:

• Wees creatief met overschotten. Op internet vind je verschillende leuke ideeën wat je kan doe met overschotten: veel pasta pesto over van gisterenavond? Maak er hartige pasta pesto muffins van! Creatief én lekker.
• Hoor eens in je buurt of er mensen zijn die nog kunnen genieten van je overschotjes.
• Echt veel over? Meld je aan bij het platform www.schenkingsbeurs.be of via de app Too good to go als je regelmatig overschotten hebt en je groep in een grote stad zit. Of als het écht veel is, kan je een formulier van de voedselbanken invullen. 

Er zijn verschillende duurzame producten, de ene al duurzamer dan de andere. Niet alle merken zijn bijvoorbeeld biologisch afbreekbaar. Ga bij jouw AGC Ecologie na of er een groepsaankoop georganiseerd wordt of spreek de collega-scoutsgroepen in je gemeente aan om zelf een groepsaankoop op poten te zetten. Of maak er een leuke activiteit van door zelf wasmiddel te maken.

Laat je leden een extra trui meenemen indien nodig. Tijdens een fuif is het al helemaal niet nodig om de verwarming hoog te zetten: als je hard genoeg danst, krijg je het vanzelf warm! Je bespaart bovendien ook op je energiefactuur als je de verwarming een paar graadjes kouder zet.

Hallo, eco-wc’s! Vervang chemische wc’s door toiletten die minder impact hebben op het milieu. Met een composttoilet belast je het milieu niet langer: je maakt van je afval een grondstof én je bespaart bovendien vele liters kostbaar drinkwater.

Ook binnen kan je duurzame toiletten installeren. Bij deze toiletten heb je geen toegang tot water nodig. Geen septische tank. Geen vervuild water in de riool of in de natuur. De compost kan worden hergebruikt in de tuin.

Meer moet dat niet zijn. Een verkoopactie doe je meestal in je eigen buurt en met je leden erbij, dus waarom zou je daarvoor een auto nodig hebben? Ook de eventuele verdeling van verkochte producten kan perfect met de fiets of te voet, mits een gecoördineerde verdeling van het aantal producten dat iedereen levert.

Vermijd wegwerpproducten voor je verkoopactie of wees origineel met afval! De meest ecologische verpakking is de verpakking die niet bestaat. Stimuleer daarnaast dat mensen het product dat jullie verkopen zelf komen ophalen. Als je soep maakt, vraag mensen dan zelf potjes mee te nemen. Is verpakking toch noodzakelijk? Kies dan eerder voor papier of een kartonnen verpakking dan plastic.  

Je hoeft echt niet ieder jaar een nieuwe trui of T-shirt voor je evenement te maken. Maak werk van duurzame kleding voor medewerkers door te kiezen voor het OEKO-TEX label. Kiezen voor dit label zal geen impact hebben op de prijs van de kledij, maar het biedt wel garanties op vlak van duurzaamheid. OEKO-TEX 100 is een internationaal label voor textiel dat garandeert dat het eindproduct geen schadelijke stoffen bevat. Het label kijkt zowel naar natuurlijke als naar synthetische vezels.

Plastic wegwerpbekers en bordjes zijn passé. Vanaf 2020 is het op alle evenementen – van schoolfeesten tot grote festivals – verboden om drank te serveren in wegwerpbekertjes, blikjes of petflesjes. Je kan ze maar één keer gebruiken en ze worden vaak achtergelaten als zwerfvuil. 

Wat nu?
Gebruik liever wisselbekers en ander herbruikbaar eetgerei. Gebruik je eigen scoutsgerief, huur eventueel extra gerei bij de jeugddienst of vraag aan je gasten om hun eigen beker of gamel op jullie evenement mee te brengen. 

Bekijk de handige flowchart hieronder met de beste oplossing voor al jullie evenementen. Of het nu over veel of weinig mensen gaat, ouders of leden, eten of drinken, voor alles bestaat een oplossing. Nog vragen? Op de website vind je meer info over weg met wegwerp of stuur een mailtje naar ploeg Ecologie.

Peuken van sigaretten vormen een echte plaag en zijn lastig op te kuisen. Als ze rondslingeren in de natuur duurt het gemakkelijk zeven jaar voor ze definitief verdwijnen. Hetzelfde geldt voor kauwgom, dat vergaat pas na 20 jaar. Voorzie je terrein dus van peukenpalen of emmertjes zodat sigarettenpeuken niet in de natuur belanden. Ook rookzones zijn een goed idee. 

Dit spreekt voor zich. Als goede scout of gids laat jij je omgeving natuurlijk proper achter. Dat geldt niet alleen voor je eigen lokalen of de feestzaal die je gehuurd hebt, maar ook voor de volledige omgeving die door jouw evenement beïnvloed wordt. ‘Leave no trace’ geldt voor jou niet alleen op tocht, maar altijd en overal!